Đến nay, câu chuyện chợ đang đông, xây thành Trung tâm
thương mại (TTTM) hóa ế vẫn chưa hề hết tính thời sự. Chỉ mới cách đây
ít ngày, tiểu thương chợ Thành Công, HN chưa đồng tình xây dựng chợ
thành TTTM, còn trước đó là tiểu thương chợ Tân Bình, TPHCM.
Đã có nhiều phân tích đi vào nguyên nhân từ thói quen
mua bán của người dân thị thành, khủng hoảng kinh tế, cho đến hồn cốt
những khu chợ truyền thống... Ở đây, người viết muốn tiếp cận ở góc độ
quy mô nhỏ lẻ, manh mún đã góp phần đưa đến tình cảnh đìu hiu của những
TTTM đẹp đẽ, "sang chảnh" ra sao.
Giữ chợ vì đồng tiền liền khúc ruột
Trên thực tế, các chợ truyền thống ở TPHCM và Hà Nội
đang giảm bớt, còn lượng TTTM thì tăng nhanh hơn. Trong bối cảnh sức mua
yếu, làm ăn phải tính toán chi li từng đồng thì việc giữ được chỗ buôn
bán ra tiền là cả một sự vật lộn của tiểu thương.
Hiện giá cho thuê 1 m2 TTTM tại Tp.HCM, tại các quận
trung tâm vào khoảng 80-100 USD/m2 ở các tầng trên, riêng tầng trệt có
thể lên tới từ 180-300 USD/m2 (chưa kể phí dịch vụ, thuế VAT).
Với giá này, một quầy hàng nhỏ cỡ chừng 16 m2 cũng sẽ phải mất riêng
chi phí thuê mướn mặt bằng là 60 triệu một tháng. Còn cửa hàng diện tích
lớn khoảng 100 m2, ở tầng trệt tháng tiêu tốn mất 200 - 300 triệu là
thường.
Tính theo năm thì một cửa hàng nhỏ năm cũng hết 720
triệu, còn lớn thì mất từ 2,4 - 3,6 tỷ. Chi phí mặt bằng quá lớn, chưa
kể chi phí điện nước, nhân công, quản lý... trong khi sức mua yếu khiến
hàng loạt người kinh doanh trong TTTM buộc lòng đóng cửa, trả gian hàng,
nếu chưa hết thời hạn thuê mướn thì mất trắng cả tiền đặt cọc. Và tiền
bỏ ra thuê mặt bằng ở đây kể cả bạc tỷ cũng một đi không trở lại.
Trong khi ở các chợ lớn đắt khách ở TPHCM, tiểu thương
sang nhượng quyền sử dụng sạp hàng, chợ nhỏ mất chừng 300 triệu một sạp,
lớn có thể lên đến 7-8 tỷ. Nói số tiền thì lớn, nhưng tính ra thì lợi
hơn ở trung tâm thương mại rất nhiều. Bởi đã sang lại sạp, tiểu thương
hàng tháng không phải trả thêm tiền thuê mướn mặt bằng, chỉ trả tiền hoa
chi, tiền bảo vệ, tiền điện nước...
Hơn nữa, nếu chia ra theo tháng, theo năm thì sử dụng
sạp càng lâu, càng ăn nên làm ra, tiểu thương càng có lợi. Ví như sử
dụng 10 năm, tính ra mỗi năm chỉ mất tiền sạp vẻn vẹn từ 30 - 800 triệu
đồng. Ngay cả khi không buôn bán được nữa, tiểu thương lại có thể chuyển
nhượng lại sạp này cho bạn hàng khác và thu hồi vốn...
Thêm vào đó, đa phần các TTTM mới xây dựng là phục vụ
khách đến mua lẻ, lợi nhuận không thể bằng bán tại các sạp chợ lớn chủ
yếu bán sỉ. Dù mặt bằng sạp chợ không lớn như ở TTTM nhưng cũng chỉ là
chỗ xem hàng, giao dịch. Kho hàng,vận chuyển đều dễ dàng vì có sẵn mối
quen.
Chính vì đáp số một vốn bốn lời nhắm mắt cũng tính ra
được này mà tiểu thương dù biết ngồi lê ngoài chợ thì nhọc mệt, chật
chội, kém văn minh hơn siêu thị vẫn quyết bám trụ đến cùng. Bởi "em đâu
cần sang chảnh, em chỉ cần có tiền lời đều đều là vui..."
Trung tâm thương mại, Vincom, Royal city, Lotte, chợ, hàng hiệu, tiểu thương, chợ Tân Bình, chợ Thành Công
Cảnh thưa thớt tại chợ Hàng Da sau khi được "nâng đời" thành TTTM. Ảnh: VnExpress
|
Nhiều nhưng manh mún, kém bản sắc và thiếu hiệu quả
Theo số liệu từ Sở Công thương HN và TPHCM, hiện TP.HCM
có 25 TTTM, còn Hà Nội có đến 28. Dự tính đến 2020, con số này sẽ là
TP.HCM sẽ có 92, Hà Nội là 36. Đó là chưa kể HN muốn có thêm cả ngàn
siêu thị nữa vào năm này.
Kỳ vọng vào TTTM sẽ hái ra tiền như một vài khu ra đời
trong khi kinh tế tăng trưởng đã làm các nhà đầu tư trong và ngoài nước
lao vào tìm mọi cách để lấy được các khu đất vàng, trong đó có nhiều khu
chợ truyền thống danh tiếng, đổ tiền tấn đầu tư. Ngay cả trong lúc TTTM
ế ẩm như hiện nay, việc đổ lỗi thường đơn giản chỉ được cho là do khủng
hoảng kinh tế.
Nhưng sự thất bại có thể đến từ sâu xa hơn, bởi có thể thấy rằng các TTTM VN đa phần manh mún và kém bản sắc.
Hiện diện tích cho thuê của mỗi TTTM là nhỏ, chỉ vài
chục ngàn m2 là cùng. Thuộc loại lớn nhất là The Garden ở HN hiện nay
với khoảng 70.000 m2 xây dựng. Còn hàng hóa trong từng nơi này hầu hết
là na ná nhau, giá bán đắt rẻ, hàng thật - giả, hiệu - fake vẫn không
quản lý được.
Hơn nữa, đa phần chủ đầu tư TTTM chỉ làm công tác quảng
bá vào thời điểm mới khai trương, đang cần lấp đầy gian hàng. Sau đó,
việc này bị bỏ mặc cho từng gian hàng tự bơi, tự sống... Chính vì thế mà
hầu hết các trung tâm chỉ đông khách được một vài tháng đầu, sau đó
chìm dần, chìm dần, nhất là các TTTM ra đời vào đúng thời điểm kinh tế
khủng hoảng, phải đối đầu với sức mua yếu, cạnh tranh cao trong khi chưa
hề có thương hiệu trên thị trường.
Trong khi đó, các TTTM tại nhiều thành phố lớn trên thế
giới không chỉ là nơi mua bán với những mặt hàng độc đáo, riêng có mà
còn là nơi giải trí hấp dẫn đầy sức quyến rũ với các tín đồ mua sắm và
du khách. Chưa nói đâu xa, chỉ nhìn ra một số nước trong khu vực cũng
không thiếu thí dụ.
Chẳng hạn, SM Megamall là một trong những TTTM hàng đầu
thế giới tại Philippines, có tổng diện tích cho thuê rộng đến hơn
500.000 m2. Mở cửa từ 1991, trung tâm này mỗi ngày đón 800.000 lượt
khách và mỗi năm đón 292 triệu lượt khách.
Berjaya Times Square, trung tâm thương mại hấp dẫn nhất
ở Malaysia cũng có tổng diện tích cho thuê rộng đến 320.000 m2, cùng
với điểm đến Tháp đôi Petronas gần đó, trung tâm này là nơi mà ai đến
Malaysia cũng muốn viếng thăm.
Centre World là trung tâm mua sắm của Thái Lan cũng có
diện tích cho thuê lên đến hơn 429.000 m2. Diện tích khu phức hợp đầy đủ
của trung tâm này lên đến hơn 1 triệu m2.
Các TTTM này luôn khiến khách hài lòng vì lợi ích mà họ
nhận được từ khả năng cung cấp hàng hóa độc đáo, chất lượng đảm bảo,
phong cách thanh lịch trong phục vụ. Để tăng sức thu hút của các TTTM,
Thái Lan, Philippines, Malaysia hay Singapore đều mở mùa mua sắm giảm
giá kéo dài vài tháng trong năm, quảng bá rộng rãi khắp thế giới.
Kinh nghiệm cho thấy vận hành TTTM lớn cũng sẽ tiết
kiệm và hiệu quả hơn vì quy hoạch hợp lý, tập trung, hấp dẫn. Nơi này có
thể tiêu phí của khách một ngày, thậm chí vài ngày. Chính vì vậy, khách
đã vào TTTM là dành thời gian khám phá, mua sắm, ăn uống, giải trí
trong không gian khép kín và đem lại doanh thu khổng lồ. Vì thế nên các
TTTM này càng ngày càng có tiếng tăm trong thu hút người thuê mặt bằng
kinh doanh.
Trong khi đó, dù có nhiều TTTM, nhưng ở VN vào một
trung tâm thương mại cỡ lớn nhất cũng chỉ mất vài giờ đồng hồ, nhất là
khi rất ít hàng hóa gì hấp dẫn và giá cả quá đắt đỏ. Từ đó hiệu quả kinh
doanh ở đây giảm sút. Điều này cũng dẫn đến lượng khách đã nhỏ lại bị
chia chẻ. Hạ tầng phục vụ như bãi đậu xe, các phân khu chức năng tốn
kém... Tất cả càng làm chi phí thuê mặt bằng cũng như chi phí quản lý
trở nên không hiệu quả. Khi lỗ lãi nhãn tiền thì cảnh chợ chiều của TTTM
ở VN là hiện thực không tránh khỏi.
Nguyễn Anh Thi
Vietnamnet
ConversionConversion EmoticonEmoticon